جواني و ميل به نقاشي
اوژن ناپلئون فلاندن نقاش و سياح فرانسوي در 15 اوت 1803 متولد مي‌شود. محل تولد وی شهر ناپل است، زیرا پدر او سردار معروف ناپلئون اول بوده و هنگام تولد او براي انجام مأموريت از طرف فرانسه به اين شهر فرستاده شده بوده است. اوژن قبل از هر چیز علاقه به نقاشی را از پدر به ارث می برد، چرا که پدر او نیز در جواني ميل مفرطي به نقاشي داشته و در سال 1744 براي تحصيل در زمينه هنر نقاشي به ايتاليا رفته و در اين هنر مهارت يافته است.
خود او در ابتدا بدون بهره‌گيري از استاد ، به نقاشي روي مي‌آورد ، ولي بعدها از محضر هوراس ورنه (Horace Vernet) نقاش و طراح معروفي كه در ترسيم صحنه‌هاي تاريخي مهارت داشته، بهره‌مند مي‌شود. اولين تابلوهاي معروف اوژن فلاندن "يك دختر جوان ناپلي"(1835) و چند تابلو از مناظر شهر بروكسل است. وي اولين بار در سال 1836 در پاريس نمايشگاهي از تابلوهايش تشكيل مي‌دهد و در آن مناظري از شهر ونيز از جمله "منظره پلازتا" و "قصر دوكال" و "لوپُن دُسوپير" را به نمايش مي‌گذارد.
در همين سال او به دريافت مدال درجه 2 آكادمي نقاشي مفتخر مي‌شود و نيز براي اولين بار با تمدن اسلامي آشنا مي‌گردد، چرا كه از طرف دولت براي ثبت افتخارات نظاميان فرانسه انتخاب شده و همراه آنها در عمليات الجزاير شركت مي‌كند. تابلوي "فتح كنستانتين" كه لويي فيليپ، پادشاه فرانسه آن را خريداري مي‌كند و "ورود ارتش فرانسه به الجزاير در 5 ژوئيه 1830" كه در موزه ورساي به نمايش گذاشته شده است از آثار اين دور به شمار مي‌روند. در حقيقت سبك كارهاي اين هنرمند شباهت زيادي با آثار استادش هوراس ورنه دارد.
سفر به ايران
در سال 1839 اوژن فلاندن به همراه هنرمند معماري به نام پاسكال كُست از طرف فرهنگستان هنرهاي فرانسه انتخاب مي‌گردد و به همراه يك هيأت سياسي ـ كه هدف از تشكيل آن مطالعه امكانات برقراري روابط تجاري ـ سياسي با ايران بوده ـ عازم ايران مي‌شود. هر چند هيأت سياسي بدون موفقيت چنداني ايران را در ژوئن 1840 ترك مي‌كند، ليكن اين دو هنرمند، در ايران مي‌مانند و طي دو سال با وجود دردسرهاي مالي فراوان، تا حد توان از مناطق باستاني ايران گذر كرده، آثار باستاني را مطالعه نموده و با دقت و هنرمندي از آنها طرح تهيه مي‌كنند.
حاصل اين سفر يك مجموعه 6 جلدي به نام سفر به ايران شامل تصاوير ايران باستان، توضيحات مربوط به اين تصاوير و نيز تصاوير ايران مدرن (عصر قاجار) است. همچنين اوژن فلاندن شرح کامل سفر خود را با جزئيات در قالب يك سفرنامه منتشر مي‌كند. پس از بازگشت از سفر به ايران در سال 1842 اين هنرمند مدال شواليه لژيون دونور دريافت مي‌كند.
چاپ آثار و برپايي نمايشگاه
در سال 1844، هنگامي كه خرابه‌هاي شهر نينوا كشف مي‌شود، دولت فرانسه اوژن فلاندن را به همراه اميل‌بتا ديپلمات فرانسوي به بين‌النهرين مي‌فرستد. وي شش ماه در آنجا مي‌ماند و تصاوير متعددي از بناهاي باستاني نينوا تهيه مي‌كند. تصاوير مذكور به سال 1350در كتابي تحت عنوان آثار تاريخي نينوا منتشر مي‌شود.
در سال 1853 در نمايشگاه پاريس تابلويي از اوژن فلاندن به نام "اصفهان، ورودي مسجد جامع واقع در ميدان شاه عباس" به نمايش گذاشته مي‌شود.
در سال 1856 وي مجموعه‌اي دو جلدي به نام مشرق زمين را به چاپ مي‌رساند و در نمايشگاه نقاشي پاريس در 1857 دو اثر ديگر به نامهاي "منظره‌اي از فتح طرابلس سوريه" و "داخل بازار تهران" را به نمايش می گذارد. سرانجام در سال 1864 با تابلوي "تاريخ شواليه‌هاي رُزِس" شاهد بازگشت فلاندن به سبك تابلوهاي تاريخي هستيم. از اين هنرمند تابلوهاي ديگري در دست است كه تاريخ مشخصي ندارد. از جمله:
1ـ داخل كارگاه نقاشي (موزه شهر كال)
2ـ ورودي سردابهاي ونيز (موزه لاروش سوریون)
3_ منظره بغداد (موزه مارسی)
4_ منظره آتن (موزه روان)
سرانجام اوژن ناپلئون فلاندن به سال 1876 در پاريس بدرود حيات مي‌گويد، اما در كنار تابلوهاي هنرمندانه وي كه در موزه‌هاي مختلف فرانسه نگهداري مي‌شود، طرحهايي كه او از آثار باستاني ايران و بين‌النهرين تهيه كرده، حتي تا به امروز منبع بسيار ارزشمندي براي استفاده محققان و علاقمندان به معماري است.
منابع:
1_ سفر به ايران (مقاله) / نوشته عباس آگاهي. ماهنامه جهان كتاب، سال دهم، شماره 5، ص 6.
2ـ فرهنگ جامع خاورشناسان مشهور و مسافران مشرق زمين / تأليف نصرالله نيك‌بين. تهران: نشر آرون، 1378. جلد 2 ـ ص 732-731.